De Vasten is pas begonnen. Hoe bereiden we ons best voor op Pasen, het grootste feest van het liturgisch jaar?
1. De Vasten is een tijd van bekering. We trachten de bereidheid van hart en geest om ons te bekeren aan te kweken. De volgende tekst van kardinaal Ratzinger kan ons helpen om te begrijpen wat dat betekent: “Het Griekse woord voor ‘zich bekeren’ betekent: zijn eigen levenswijze en de gewone levenswijze opnieuw overdenken, in vraag stellen; God binnen laten in de criteria van zijn eigen leven; niet meer slechts oordelen volgens de courante opinies. Zich bekeren betekent dus: niet leven zoals iedereen leeft, niet doen wat iedereen doet, in twijfelachtige, dubbelzinnige of slechte handelingen zich niet gerechtvaardigd voelen door het feit dat de anderen hetzelfde doen; zijn eigen leven gaan bekijken met Gods ogen” [1]. Bekering bekomt men door boete, gebed en werken van barmhartigheid.
2. Boete: de mooiste penitentie is een goede biecht. De Kerk vraagt ons onze zonden ten minste éénmaal per jaar te belijden [2], en beveelt ons aan dit te doen als voorbereiding op het Paasfeest. Om ons te overtuigen deze stap te zetten, is het goed de oneindige barmhartigheid van God te beschouwen, zoals die ons bv. voorkomt in de parabel van de verloren zoon (Lc. 15, 11-32). Aansluitend bij deze parabel wordt verteld dat Johannes-Paulus II eens op een officiële receptie met het diplomatiek korps werd aangesproken door de echtgenote van een ambassadeur die hem zei: “Heilige Vader, sedert jaren gaat mijn echtgenoot niet te biecht!”. De paus die al wat verder was gegaan, keerde zich om, keek de ambassadeur in de ogen en zei hem vol genegenheid: “Het is koud buiten, kom naar huis, ga biechten!”. Ons bekeren is terugkeren naar het huis van de Vader.
3. Boete: de boete is ook “versterving”. De oorspronkelijke betekenis van dit woord brengt ons in herinnering dat om te verrijzen met Christus, wij moeten sterven — letterlijk: “ons laten sterven” — met Hem. Zoals de heilige Paulus het zegt, moeten wij ons ontdoen van de “oude mens en zijn werken” om “ons te bekleden met de nieuwe mens”, die de verrezen Christus is (cf. Kol. 3, 10-11). De Kerk vraagt ons te vasten op Aswoensdag en op Goede Vrijdag [3]. Concreet betekent zulks dat de christenen van 18 tot 60 jaar uitgenodigd worden die twee dagen één enkele volledige maaltijd te nemen. Zwangere vrouwen zijn ontslagen van het vasten.
4. Boete: naast deze twee vastendagen is de Vasten, zoals de heilige Paulus het zegt, de gelegenheid “altijd in ons lichaam de dood van Jezus te dragen opdat ook Zijn leven in ons lichaam tot uiting zou komen” (2 Kor. 4, 10). De beste versterving bestaat erin optimaal — met veel liefde tot God — onze gewone taken uit te voeren en ons aan anderen te geven. Men kan ook aan zichzelf verzaken door de matigheid beter te beleven: wat minder eten wat men graag heeft en wat meer wat ons niet bevalt, het gebruik van wijn of bier verminderen, minder roken, enz. Men doet zo de ervaring op zich lichter te voelen, niet alleen op de weegschaal, maar in zijn hart, want het is bevrijd van bepaalde banden, zoals de zakken ballast die de luchtballon afremmen in het opstijgen.
5. Boete: er zijn modernere verslavingen die evenzeer een gewicht zijn die het vrijmaken van het hart in de weg staan. Denken we maar aan e-mails, aan Facebook, aan Twitter, aan de SMSjes, aan Internet, aan de televisie, aan de computer. Alle zeer nuttige middelen, maar waarvoor de Vasten ons kan helpen ze op hun juiste plaats terug te zetten, door het gebruik ervan te verminderen of ze van tijd tot tijd achterwege te laten. Men merkt dan dat het hart en het verstand meer openstaan voor gebed en reflectie. En men stelt ook vast dat wij soms zo maar communiceren zonder iets te zeggen te hebben…
6. Gebed: zoals altijd is het de liturgie die ons laat deelnemen aan de mysteries van het leven van Christus. Ons goed voorbereiden op Pasen is dus de liturgie goed beleven. Het hele mysterie van de overgang van het leven naar de dood van Christus wordt in de Eucharistie actueel gemaakt. Paus Benedictus XVI biedt ons in zijn boodschap voor de Vasten 2011 een schitterende meditatie van de Evangelieteksten van de verschillende zondagen van de Vasten [4]. Onder deze teksten neemt vanzelfsprekend het passieverhaal van Onze Heer een centrale plaats in.
7. Gebed: geen bekering zonder gebed, zonder de intieme dialoog met God onze Vader, met Jezus, met de Heilige Geest. Het gebed is de smidse waar ons hart wordt bewerkt door de genade van Christus om zich te zuiveren, te genezen, zich om te vormen, zich te bekeren. We moeten trachten iedere dag een ogenblik voor te behouden — ideaal is een vast ogenblik: dat helpt ons standvastig te blijven — om met God te spreken, bij het tabernakel, of in de beslotenheid van onze kamer. Vele christenen maken van de Vasten gebruik om een retraite te doen.
8. Lichamelijke werken van barmhartigheid. Er zijn er zeven: te eten geven aan wie honger hebben, te drinken geven aan wie dorst hebben, de ongekleden kleden, de pelgrims onderdak geven, de zieken bezoeken, de gevangenen gaan opzoeken, de doden begraven. Ons hart geneest en zuivert zich wanneer het de zelfgave aan de anderen herontdekt, wanneer het zich identificeert met het Hart van Jezus die gekomen is “niet om gediend te worden, maar om te dienen en zijn Leven te geven als losprijs voor velen” (Mt. 20, 28).
9. Geestelijke werken van barmhartigheid. Er zijn er eveneens zeven: raad geven aan wie twijfelen, de onwetenden onderrichten, de zondaars terechtwijzen, de bedroefden troosten, de beledigingen vergeven, de lastige personen met geduld verdragen (dat ook, ja!), tot God bidden voor de levenden en de doden. Het gaat er om niet meer voor onszelf te leven, maar voor de anderen, met het hart steeds aandachtig voor de noden van de anderen.
10. De doopbeloften hernieuwen: tijdens de Paaswake zullen we worden uitgenodigd onze doopbeloften te hernieuwen. Dit sacrament deed ons binnengaan in het geloof, in de Kerk, in het genadeleven door het Paasmysterie, de overgang van de dood van de ziel naar het nieuwe leven van de genade. Het doopsel veronderstelt een belofte en een oproep om heilig te zijn, om te leven van Christus opdat men zoals de heilige Paulus zou kunnen zeggen: “Als ik leef, ben ik het niet meer die leef, het is Christus die in mij leeft “ (Gal. 2, 20).
Stefaan Seminckx is priester, doctor in de geneeskunde en in de theologie. Dit artikel werd uit het Frans vertaald door Walter Van Goethem.
[1] JOSEPH RATZINGER, La nouvelle évangélisation, in Dcath, numéro hors-série : Cardinal Joseph Ratzinger. Discours et conférences.De Vatican II à 2005, nr. 1, 2005, blz. 90-91.
[2] Cf. Compendium van de Catechismus van de Katholieke Kerk, nr. 432, blz. 132 (“Hoe luiden de vijf geboden van de Kerk”).
[3] Cf. ibidem (in België werd de vleesderving opgeheven).
[4] http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/messages/lent/documents/hf_ben-xvi_mes_20101104_lent-2011_fr.html
