Pornografie en biecht

(…)

Pornografie is een epidemie. Gegevens van sociale wetenschappen en ervaringen van priesters die hun parochianen begeleiden, onthullen de alomtegenwoordigheid van pornografie in onze maatschappij. De toegankelijkheid, betaalbaarheid en de anonimiteit van internetpornografie hebben talloze mannen, vrouwen en kinderen blootgesteld aan de meest obscene en afwijkende vormen van seksueel georiënteerd materiaal (1).

Op wereldniveau vertegenwoordigt de porno-industrie 97 miljard dollar. In de Verenigde Staten brengt de industrie van “vermaak voor volwassenen” 12 miljard dollar per jaar op (2). Pornografisch materiaal vertegenwoordigt 35% van alle Internet downloads (3). Pornhub, de grootste porno-website, krijgt in de Verenigde Staten meer verkeer dan Twitter, Instagram, Netflix, Pinterest en LinkedIn samen (Fight the New Drug, 2023). Een studie van 2017 berichtte dat 98% van de mannen en 73% van de vrouwen pornografie bekeken hebben in de loop van de laatste zes maanden (4). Dezelfde studie heeft geconcludeerd dat 17% van de deelnemers “dwangmatig” of “onbedwingbaar” gebruik maakten van pornografie (5).

Deze statistieken bevestigen de ervaringen van biechtvaders. Priesters die regelmatig biecht horen, getuigen over de invloed van pornografie op veel mensen in onze maatschappij. De priester is vaak de enige persoon tot wie een dwangmatige pornografiegebruiker zich kan wenden om hulp te krijgen. De biechtvader is bijzonder goed geplaatst om de biechtelingen te helpen om de pornografie de baas te worden.

Definitie van pornografie

Een definitie van pornografie formuleren is een moeilijke taak. Toen het Hooggerechtshof gevraagd werd te beslissen of de Franse film “Les Amants” uit 1958 obsceen was, verklaarde rechter Stewart dat hij er niet in slaagde een correcte definitie van obsceniteit uit te werken. “Maar ik weet het”, schreef Stewart, “wanneer ik het zie” (6). Stewart is niet de enige die moeilijkheden ondervindt om “pornografie” te omschrijven. Wat de ene als “kunst” beschouwt kan door een ander als “pornografie” beschouwd worden. Talloze kunstwerken bevatten naaktbeelden en afbeeldingen van seksuele activiteiten. Het is dus moeilijk om tot een precieze en algemeen aanvaarde definitie te komen van pornografie (7). Zijn de populaire series die expliciete seksscenes en herhaaldelijk naakt tonen, zoals “Rome” of “Game of Thrones” pornografisch? Zijn literaire werken zoals “Lolita” of “Decamerone” pornografisch?

De Meese Commissie — die de juridische, sociale en politieke aspecten van pornografie bestudeerde — heeft aangegeven dat ze moeite had om een precieze definitie naar voren te brengen van “pornografie”. Hoewel ze de onvolledigheid van haar definitie opmerkte, beschreef de Commissie pornografie als een weergave van de seksuele activiteit die twee karakteristieken heeft: (1) het seksueel expliciteren dat (2) bestemd is om seksueel opwindend te zijn (8). De omschrijving van pornografie in de Catechismus legt de nadruk op het opheffen van de intimiteit van de seksuele handeling om deze aan anderen te tonen (CKK 2354). De Kerk oordeelt dat het voornaamste kenmerk van de pornografie de scheiding is van de seksuele activiteit van de intimiteit en van de liefde. Wat ook de omschrijving voor pornografie is, dat neemt niet weg dat veel mensen dwangmatige consumenten zijn van expliciet seksueel expliciet materiaal.

De katholieke Kerk veroordeelt pornografie

De Kerk leert dat de productie, de verspreiding en consumptie van pornografie zware zonden zijn. De Catechismus noemt drie redenen waarom pornografie een zonde is. Ten eerste is pornografie een zonde “tegen de kuisheid” omdat ze de seksuele daad scheidt van de intimiteit. Ten tweede plegen de obscene werken ernstig inbreuk op de waardigheid van de menselijke persoon. Pornografie schaadt de waardigheid aan van alle betrokken personen: consumenten, producenten en acteurs. Ze herleidt de acteurs tot voorwerp van genot voor de consument en tot middel van ongeoorloofd winstbejag voor de producenten. Pornografie vernedert haar consumenten door hen tot slaaf te maken van ontucht. Ten derde creëert pornografie een denkbeeldige wereld voor haar consumenten die de intimiteit met reële personen moeilijk maakt (CKK 2354).

De rol van de priester in het sacrament van de verzoening

Katholieken die pornografie consumeren, worden vaak gekweld door schuldgevoelens omdat het hun fundamentele waarden schendt. De biechtvader die het sacrament van de verzoening toedient, is een bemiddelaar en een instrument van Gods barmhartigheid. De priester in het sacrament van de biecht is terzelfdertijd een vertegenwoordiger van Christus, van de Kerk en van de mensheid. De priester vertegenwoordigt Christus door in zijn plaats te staan. Het is Christus die de vergeving van de zonden verleent door bemiddeling van de priester. De priester vertegenwoordigt de Kerk. Hij is een gewijde bedienaar van de Kerk die zijn machtiging om biecht te horen ontvangt van de plaatselijke bisschop. Als menselijke persoon tenslotte vertegenwoordigt de priester de mensheid. Hij is iemand aan wie de biechteling zich heel gerust kan toevertrouwen in het biechtgeheim. Zo is de priester een vertegenwoordiger in de drie partijen die door de zware zonde beledigd worden: God, de Kerk en de mensheid.

Sint-Alfons van Liguori, die veel geschreven heeft over de rol van de priester in het sacrament van verzoening, heeft de vier identiteiten van de biechtvader beschreven: vader, leraar, arts en rechter (9). Als vader verheugt de biechtvader zich zijn kinderen te ontvangen in het huis van God. Zoals de vader in de parabel van de verloren zoon, onthaalt de priester de zondaar hartelijk in de Kerk. In zijn hoedanigheid van leraar geeft de biechtvader de kennis van het morele leven door aan de biechtelingen en geeft hen raad over de praktische middelen om in de toekomst de zonde te vermijden. De priester stelt een scrupuleus geweten gerust door de leer van de Kerk nauwkeurig te verwoorden. Hij onderricht verwarde of onwetende mensen over de morele lering van de Kerk. De priester is een arts die biechtelingen helpt om de geestelijke kwalen die hen teisteren te overwinnen. Net als een arts schrijft de priester de nodige remedies voor opdat de biechteling zijn morele en spirituele gezondheid herwint. Tenslotte handelt de biechtvader als een liefdevolle en barmhartige rechter die de geestelijke en morele staat van de biechteling evalueert en zijn/haar berouw en vaste voornemen om te veranderen bepaalt (10). Deze rollen van vader, leraar, arts en rechter spelen een essentiële rol in de hulp geboden aan de biechteling die lijdt onder een dwangmatig gebruik van internetpornografie.

Gebruik van bovennatuurlijke en natuurlijke middelen

De priester moet de biechteling die verslaafd is aan pornografie remedies aanbevelen die zowel spiritueel als natuurlijk zijn. De thomistische spreuk “gratia non tollit naturam, sed perficit” [“de genade vervangt de natuur niet, maar vervolmaakt ze”] is bijzonder toepasselijk in het geval van biechtelingen die lijden onder dwangmatig gebruik van pornografie. Pornografie verwondt de spirituele, psychologische, relationele en fysieke aspecten van de menselijke persoon (11). De raad die een priester aan een boeteling geeft, moet zowel spirituele als natuurlijke middelen gebruiken om hem of haar te helpen deze slechte gewoonte te overwinnen.

Bovennatuurlijke middelen

De Kerk beschikt over veel middelen om biechtelingen te helpen die lijden onder een dwangmatig gebruik van pornografie. De remedies die in de biechtstoel voorgeschreven worden tegen het gebruik van pornografie moeten rekening houden met de leeftijd, de professionele positie, het geslacht en de geestelijke toestand van de biechteling. De priester moet een geduldige vader zijn die onderkent dat de weg van de deugd vaak moeilijk is, bezaaid met obstakels en met talrijke valpartijen. Het eerste — en misschien wel het belangrijkste — wat de priester doet tijdens de sacramentele biecht is de biechteling hoop geven.

Ongeacht hoe diep de wonde en het aantal overtredingen, de priester moet de boeteling aanmoedigen de hoop niet te verliezen. Veel biechtelingen die lijden onder pornografie worden gekweld door schuldgevoelens. Ze hebben zich meerdere malen voorgenomen geen pornografie meer te consumeren en ze zijn meermaals hervallen. Die herhaalde mislukkingen doen bij de biechteling een gevoel van wanhoop ontstaan dat hem de indruk geeft onvergeeflijk te zijn. Al doet de priester niets anders in de biechtstoel, hij moet de biechteling een gevoel van hoop inboezemen. Jezus heeft door zijn lijden, zijn dood en zijn verrijzenis de zonde en de dood definitief overwonnen. Om hoop te wekken bij de biechteling, moet de priester hem herinneren aan Gods barmhartigheid en hem uitnodigen na te denken over de momenten waarin hij zijn zondige gewoonten heeft kunnen overwinnen. Door te naderen tot het sacrament drukt de biechteling reeds impliciet zijn hoop op vergeving en op de omvormende macht van God uit.

Zonder uitzondering moet de biechteling aangemoedigd worden om een gewoonte van gebed te behouden. Het gebed herstelt onze gemeenschap met God en richt ons hart en onze geest op wat goed, waar en heilig is. Zoals iedere doodzonde schept pornografie een afstand tussen ons en de gemeenschap met God en de Kerk. Het gebed herstelt deze verloren gemeenschap. Een regelmatig gebedsleven werkt het verderf van de geest veroorzaakt door de herhaalde consumptie van pornografie tegen omdat het de biechteling uitnodigt zich te concentreren op het leven van Jezus en Maria. Daartoe zijn de rozenkrans en de lectio divina krachtige wapens in de strijd tegen de dwangmatige consumptie van pornografie. Beide vormen van gebed zijn contemplatief van aard. Ze heroriënteren het verstand naar beelden van God. Door deze contemplatieve vormen gebed herstructureert de biechteling geleidelijk zijn kenvermogens en zijn herinneringen om ze te verwijderen van de pornografische beelden en ze dichter bij de beelden van God te brengen.

Het tweede bovennatuurlijke hulpmiddel om de biechtelingen die lijden onder een dwangmatig gebruik van pornografie zijn akten van boetedoening, daden die de berouwvolle zondaar verricht om zijn afschuw te tonen over zijn eigen zonden en de noodzaak om ze te herstellen (12). De boetedoening is voor alles een innerlijke gesteldheid. De uiterlijke handelingen zoals gebed, vasten en aalmoezen drukken de bekering van het hart van de zondaar uit. De verschillende boetepraktijken kunnen bestaan uit “gebed, een gift, werken van barmhartigheid, dienst aan de naaste, vrijwillige verstervingen, offers en vooral uit het geduldig aanvaarden van het kruis dat ons te dragen wordt gegeven” (CKK 1460). Deze boetedoeningen helpen ons om de schade te herstellen die de zonde in ons leven aanrichtte. Ze zijn met name noodzakelijk voor katholieken die lijden onder dwangmatige consumptie van pornografie. Pornografie is intrinsiek isolerend. Ze bevordert het in zichzelf gekeerd zijn en het streven naar een onmiddellijke zelfbevrediging. Boetedoeningen doen ons uit onszelf komen door ons te verplichten om rekening te houden met de noden van de anderen en hun zorgen te beantwoorden. De ongemakken en de moeilijkheden die eigen zijn aan boetedoening, vormen een tegenwicht voor de behoefte aan onmiddellijke zelfbevrediging. De biechtelingen die lijden onder dwangmatige pornografie zouden moeten worden aangemoedigd om werken van liefdadigheid te verrichten voor diegenen die in nood zijn, in het bijzonder de leden van hun eigen familie of van hun vriendenkring. Die daden van naastenliefde laten toe de opeengestapelde jaren van egoïsme en egocentrisme veroorzaakt door de herhaalde consumptie van pornografie te ontwarren.

Ten derde moet de biechtvader de biechteling aanmoedigen om de zonde van pornografie te verafschuwen. Afkeer van de zonde is noodzakelijk voor de bekering. In het geval van pornografie verafschuwt diegene die het sacrament van de verzoening nadert zijn zonde reeds tot op zekere hoogte. De biechteling kan niet houden van de manier waarop de pornografie schuldgevoel veroorzaakt en zijn relaties kapotmaakt. Hij kan spijt hebben van de tijd verloren door de consumptie van pornografie. De biechteling kan betreuren hoe pornografie hem isoleert en het gevoel van eenzaamheid dat hij ervaart nadat hij ernaar gekeken heeft. c over de negatieve gevolgen van de zonde is een eerste stap die noodzakelijk is om de zonde van pornografie te verafschuwen. De ware afschuw van de zonde moet tenslotte ontstaan uit de ontheiliging van het beeld van God door pornografie. De biechtvader kan de biechteling helpen zich te realiseren dat de acteurs geen tekenfilmfiguren zijn, maar echte mensen begiftigd met een bovennatuurlijke bestemming. Pornografie werkt mee aan talrijke misdaden, zoals de financiering van georganiseerde misdaad en van drugskartels, de uitbuiting van vrouwen en kinderen en mensenhandel. Door pornografie te consumeren, draagt de biechteling bij aan deze zware schendingen van de menselijke waardigheid. De opvoeding van de biechteling tot de waardigheid van de menselijke persoon zal hem helpen om deze ondeugd te overwinnen.

Tenslotte kan de priester de biechteling aanbevelen deel te nemen aan een programma voor spirituele hernieuwing zoals Exodus 90 (voor mannen) of Fiat 90 (voor vrouwen). Deze programma’s gebruiken meerdere krachtige wapens in het arsenaal van de strijd tegen pornografie. Exodus 90 combineert de kennis van de sociale wetenschappen met traditionele katholieke praktijken. Het gaat om een programma voor spirituele hernieuwing van negentig dagen bestemd voor mannen en gebaseerd op drie pijlers: gebed, ascese en gemeenschap (13). Het programma is behoorlijk streng. Het gedeelte “gebed” van Exodus 90 eist van de deelnemers dat ze wekelijks een heilig uur houden, dat ze dagelijks twintig minuten in stilte bidden, dat ze elke dag een passage uit de Heilige Schrift lezen, dat ze dagelijks een gewetensonderzoek zouden doen en dat ze de zondag werkelijk als “de dag van de Heer” beschouwen. Het ascetisch deel van het programma is niet minder intens. Het programma moedigt mannen aan om koud te douchen en om vrijdags geen vlees te eten. Deze twee pijlers worden ondersteund door een kleine, zeer hechte broederschap van mannen die elkaar bemoedigen. Hoewel Exodus 90 en het vrouwelijk equivalent niet specifiek ontworpen werden om te strijden tegen het dwangmatig gebruik van pornografie, helpt de nadruk die ze leggen op het gebed om de gemeenschap van de zondaar met God te herstellen en biedt het hem een gewoonte van gebed als basis om zijn spiritueel leven herop te bouwen. De nadruk op de ascese in het programma helpt mee om de man te versterken tegen de bekoring. De broederlijke component van het programma tenslotte vermindert de zelfisolatie van pornografie en biedt de man een systeem van soliede steun voor de toekomst.

Natuurlijke middelen

De natuurlijke middelen om pornografie te overwinnen kunnen gebruikt worden door zowel christenen als ongelovigen. Terwijl de bovennatuurlijke middelen afhangen van Gods genade, hangen de natuurlijke middelen af van de verwijdering van bronnen van bekoring en van het vormen van groepen om mannen en vrouwen te helpen hun pornografiegebruik de baas te worden. Voor katholieken moeten deze maatregelen genomen worden samen met spirituele hulpmiddelen om te stoppen met de consumptie van pornografie. Deze programma’s vullen de bovennatuurlijke middelen hierboven beschreven aan, omdat ze de biechteling helpen om zijn natuurlijke deugden te ontwikkelen, om psychologische pathologieën te overwinnen die hem ertoe brengen pornografie te consumeren en om de bronnen van bekoring te verminderen.

Het eerste natuurlijke middel om het gebruik van pornografie te boven te komen is beroep doen op groepen van ondersteuning door lotgenoten. Deze groepen gebruiken het 12-stappenmodel van de Anonieme Alcoholisten. De meest gekende groep van dat type is “Sexaholics Anonymous” (S.A.). Hun doel is de deelnemers helpen om “seksueel nuchter” te worden. De seksuele soberheid wordt omschreven als “geen seksuele relaties hebben met zichzelf of met andere personen dan de wederhelft voor de aan seks verslaafde gehuwde”. In de definitie van de soberheid van de S.A., verwijst de term “wederhelft” naar de partner van een huwelijk tussen een man en een vrouw. Voor de ongehuwde aan seks verslaafde betekent seksuele soberheid geen seksuele relaties hebben, welke dan ook. En voor ons allen, ongehuwd of gehuwd, houdt de seksuele soberheid ook de progressieve zege over de begeerte in (14). De definitie van seksuele soberheid gegeven door de S.A. stemt overeen met de katholieke opvatting van de deugd van kuisheid. Het programma biedt een gestructureerd systeem voor, gebaseerd op de gemeenschap, om personen die seksverslaafd zijn (dwangmatige gebruikers van pornografie inbegrepen) te helpen om de “seksuele soberheid” te bereiken. De twaalfstappenprogramma’s zijn gebaseerd op de ignatiaanse spiritualiteit en maken gebruik van talrijke traditionele katholieke praktijken, zoals het dagelijks gewetensonderzoek en de biecht van de zonden (15).

Het tweede natuurlijke middel dat de biechtvader de biechteling kan aanbevelen, is om zijn/haar toegang tot pornografie via elektronische media te beperken. Tijdens de laatste decennia is pornografie sterk uitgebreid vanwege de beschikbaarheid ervan op Internet. Er bestaan twee manieren om de toegang tot de pornografie op computers en mobiele apparaten te beperken.

De eerste bestaat erin de biechteling aan te sporen om een Internetfiltersoftware te plaatsen op zijn/haar toestel. Deze programma’s blokkeren pornografie, gewelddadige inhoud en gokwebsites in de webbrowser. Deze programma’s kunnen ook toezicht houden over het internetgebruik van een persoon en de tijd online doorgebracht beperken. De filtersoftware is gemakkelijk beschikbaar en betaalbaar. Ze is essentieel voor iedere persoon die moeite doet om te leven zonder pornografie. Ze verhindert het opzettelijk of ongewild downloaden van pornografisch materiaal via Internet en apps. Software voor het bijbrengen van verantwoordelijkheidsgevoel is ook een middel om pornografie te beheersen. Covenant Eyes is de meest gebruikte software voor het bijbrengen van verantwoordelijkheidsgevoel (16).

Deze programma’s laten de gebruiker toe een “vriend aan wie rekenschap en verantwoording moet afgelegd worden” aan te duiden die toegang heeft tot zijn browsergeschiedenis. Deze partner heeft tot taak het individu aan te moedigen bij zijn inspanningen om zonder pornografie te leven en werkt met hem/haar om iedere val op de weg van de kuisheid te vermijden. Weinig studies hebben de doeltreffendheid gemeten van filterprogramma’s om volwassenen te helpen bij het overwinnen van hun dwangmatige consumptie van pornografie. Het gebruik ervan is niet zonder controverse. De critici beweren dat deze programma’s ook onschuldige inhoud blokkeren, terwijl pornografische inhoud soms niet gefilterd wordt. De software voor Internetfilter en de programma’s voor het bijbrengen van verantwoordelijkheidsgevoel om te strijden tegen de consumptie van pornografie zijn hulpmiddelen en zijn op zichzelf niet voldoende om een einde te maken aan de dwangmatige consumptie van pornografie op Internet.

Het spreekwoord zegt: “Ledigheid is het oorkussen van de duivel”. De biechteling moet aangemoedigd worden om luiheid te vermijden. Op Internet surfen is een intrinsiek passieve bezigheid. De passiviteit van Internet bevordert het nietsdoen. Het medium leent zich tot overconsumptie door de gebruiker aan te zetten om op de volgende link te klikken of om een andere korte video te bekijken. Wanneer iemand worstelt met de consumptie van pornografie, kan Internet een gelegenheid tot zonde zijn. Om een gezond gebruik van Internet te bevorderen en te vermijden dat het een gelegenheid tot zonde wordt, kan de priester drie strategieën aanbevelen.

Eerst en vooral moet hij de biechteling aanraden Internet te gebruiken voor specifieke doelen (bijv. rekeningen betalen, de sportuitslagen bekijken of het nieuws lezen). Eens de biechteling de doelen waarvoor hij Internet is beginnen gebruiken bereikt heeft, moet hij/zij aangespoord worden te stoppen met surfen en zich helemaal te wijden aan een andere activiteit.

Ten tweede moet de biechteling Internet vermijden wanneer hij/zij zich bijzonder kwetsbaar voelt of in de verleiding komt om toegang te krijgen tot pornografie. Verslavingsdeskundigen identificeren een gemeenschappelijk geheel van triggers die opgeroepen worden door het letterwoord HALT (hunger, anger, loneliness, tiredness). Die triggers zijn honger, woede, eenzaamheid en vermoeidheid (17). Het is wenselijk aan de biechteling de raad te geven Internet niet te gebruiken, behalve voor essentiële kwesties, wanneer hij/zij zich kwetsbaar of in bekoring voelt. Deze natuurlijke middelen helpen om discipline bij te brengen in het gebruik van Internet. Zij vormen deugdzame gewoontes die de biechteling helpen om verleiding te weerstaan. Deze praktijken in combinatie met de bovennatuurlijke hulp zijn krachtige wapens in de strijd van de biechteling tegen pornografie­consumptie.

Conclusie

Sint-Paulus schrijft: “Maar waar de zonde heeft gewoekerd, werd de genade mateloos” (Rom. 5, 20). De proliferatie van pornografie schept veel herderlijke problemen voor de priesters. Parochianen worden geconfronteerd met de dwangmatige consumptie van pornografie in een veel hoger tempo dan in gelijk welke andere periode in de geschiedenis van de mensheid. De quasi universele beschikbaarheid van Internet geeft de mensen toegang tot de meest obscene en de meest perverse documenten die de mens kent. Het biedt priesters ook de mogelijkheid om in het vertrouwelijk kader van de biechtstoel de deugd bij te brengen aan de biechtelingen door hen de nodige hulpmiddelen te bezorgen om te strijden tegen de pandemie van pornografie.

De auteur, pater Justin A. Freeman, een Mercedariër, is momenteel parochievicaris van de kerk Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes in Philadelphia, in Pennsylvanië. Hij is gediplomeerd van het Seminarie Heilige Karel Borromeus en van de Universiteit van Dallas en werd in 2010 priester gewijd. Pater Justin is eerder werkzaam geweest als ziekenhuisaalmoezenier en in het parochiepastoraat te Sint-Petersburg, in Florida, en te Buffalo, in de staat New York.

Bron: https://www.hprweb.com/2024/08/helping-penitents-overcome-pornography-use-within-the-sacrament-of-the-penance/. Deze tekst werd uit het Engels vertaald door Jos en Helene Van Dyck.

Nota’s:

(1) R. H. Coombs, ed., Handbook of Addictive Disorders: A Practical Guide to Diagnosis and Treatment (Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, 2004), 263.

(2) J. Wise, How Much Is the Porn Industry Worth in 2023? (Statistics). EarthWeb, June 27, 2023; retrieved September 22, 2023, from https://earthweb.com/how-much-is-the-porn-industry-worth/.

(3) Wise, “How Much Is the Porn Industry Worth?”

(4) M. Daspe, M. Vaillancourt-Morel, Y. Lussier, S. Sabourin & A. Ferron, “When Pornography Use Feels Out of Control: The Moderation Effect of Relationship and Sexual Satisfaction,” Journal of Sex & Marital Therapy, 2017, p. 347. DOI:10.1080/0092623X.2017.1405301.

(5) Daspe et al., 343.

(6) Justice Potter Stewart, Jacobellis v. Ohio, 1964, 378.

(7) Attorney General’s Commission on Pornography, Final Report (U.S. Government Printing Office, 1986), 227. Retrieved September 25, 2023, from https://www.ojp.gov/pdffiles1/Digitization/102046NCJRS.pdf.

(8) Attorney General’s Commission on Pornography, Final Report, 228.

(9) Austin Carroll, The Life of St. Alphonsus Liguori, Bishop, Confessor, and Doctor of the Church, Founder of the Congregation of the Most Holy Redeemer (New York: P. O’Shea, 1886), p. 1886, 240).

(10) Michael E. Giesler, Guidebook for Confessors (Strongsville, OH: Scepter Publishers, 2017), 47–50.

(11) Daniel Spadaro,“Wash Me Thoroughly”: Healing from Pornography Use and Addiction (Washington, D.C. USCCB, 2016). Retrieved October 1, 2023, from https://www.usccb.org/issues-and-action/human-life-and-dignity/pornography/wash-me-thoroughly-healing-from-pornography-use-and-addiction.

(12) E. Hanna, “Penance (as a Virtue),” Catholic Encyclopedia, 1911. Retrieved October 1, 2023, from www.newadvent.org/cathen/11618b.htm.

(13) Exodus 90, “How Exodus Works,” 2023, retrieved October 1, 2023, from https://exodus90.com/how-it-works/#Asceticism.

(14) Sexaholics Anonymous, “How We Define Sobriety,” 2016, retrieved October 1, 2023, from https://www.sa.org/how-we-define-sobriety/.

(15) E. Dowling, “Catholic Asceticism and the Twelve Steps” (Venerable Matt Talbot Resource Center: September 27, 2009), retrieved October 1, 2023, from http://venerablematttalbotresourcecenter.blogspot.com/2009/09/catholic-asceticism-and-twelve-steps_27.html.

(16) Covenant Eyes, “Screen Accountability,” retrieved October 1, 2023, from https://www.covenanteyes.com/.

(17) Joseph Volpicelli, Combining Medication and Psychosocial Treatments for Addictions: The BRENDA Approach (New York: Guilford Publications, 2001), 107.