We publiceren hier een uittreksel uit een interview dat gepubliceerd werd in La Libre Belgique op 18 oktober 2018. Op Twitter inventariseert een grafiek van de AFP gebaseerd op een wetenschappelijke studie verschillende manieren om onze CO2-voetafdruk te verminderen. Verzaken aan een trans-Atlantische vlucht of aan zijn benzinewagen heeft een groot effect, maar de zekerste manier om onze CO2-voetafdruk te verkleinen zou er vooral in bestaan minder kinderen te krijgen. Is dit een goed idee? In de rubriek “Ripostes” stelt Louise Van der Kelen de vraag aan twee sprekers. We geven hier het antwoord weer van Jean-Michel Decroly, professor humane geografie en demografie aan de ULB.
Moeten we aan geboortebeperking doen om de planeet te redden?
Dat denk ik niet. Ik sta erg kritisch tegenover de door AFP gepubliceerde grafiek, die ons voorhoudt dat een kind minder de beste manier is om onze CO2-voetafdruk te verkleinen. Deze tweet komt uit een artikel dat reeds meer dan een jaar geleden gepubliceerd werd in het wetenschappelijk magazine Environmental Research Letters en dat aansluit bij de ideeën van het neomalthusianisme. Volgens deze gedachtegang zou de demografische groei of het feit vast te houden aan de hoge vruchtbaarheid de voornaamste factor zijn in de huidige milieustoringen. Daar geloof ik niet in.
Christian de Duve, Nobelprijs voor geneeskunde, geloofde erin en schreef de klimaatsverandering, de stijging van het CO2, het oprukken van woestijnen en het verlies aan biodiversiteit toe aan de bevolkingstoename. De agronoom René Dumont zei dat, wat hem betreft, men strenge beperkende maatregelen moest treffen om de impact van de mensen op het leefmilieu te beperken. Hij heeft trouwens gezegd: Het achterlaten van kleine meisjes in arme Chinese gezinnen of de systematische abortus in Japan kunnen in het licht van onze recente waarnemingen beschouwd worden als maatregelen die van een zekere wijsheid getuigen. Met deze verklaring voor ogen zadelt de door AFP verspreide informatie toekomstige echtparen op met een schuldgevoel maar is ze volgens mij zeer simplistisch.
Waarom?
Ten eerste omdat de schattingen van de auteurs van het oorspronkelijk artikel betrekking hebben op ontwikkelde landen die een hoge broeikasgasuitstoot per persoon hebben en die bovendien een lage vruchtbaarheid hebben.
Vervolgens zijn de gepubliceerde resultaten bijna een tautologie. Onvermijdelijk betekent een kind minder een persoon minder die de auto neemt, die met een vliegtuig reist, die elektriciteit en producten verbruikt, enz.
Het belangrijkste bezwaar is echter dat, door de nadruk te leggen op de invloed van het geboortecijfer op het broeikaseffect, het artikel verzuimt te wijzen op de invloed van het individueel consumptieniveau op het broeikaseffect. Het artikel zegt ons dat het probleem het gevolg is van het aantal kinderen dat men krijgt, in plaats van zich te concentreren op wat ieder individu in werkelijkheid verbruikt. Welnu, de uitstoot van broeikasgassen per bijkomende geboorte is in de USA 86 keer hoger dan die in Nigeria en 550 keer hoger dan in Bangladesh. We hebben een impact op het leefmilieu die onvergelijkelijk hoger ligt dan die van minder ontwikkelde landen. De vraag is dus niet of we met veel teveel mensen zijn, maar te weten te komen waarom we steeds gulziger geworden zijn, vooral in de ontwikkelde landen
Is de grafiek dus helemaal fout volgens u?
Ja. Wat meer is, door de burgers op die manier met een schuldgevoel op te zadelen, legt men naast zich neer dat de verantwoordelijkheid ook het gevolg zijn van het nietsdoen van de openbare macht en de manier waarop ondernemingen hun productie uitvoeren en de mensen aanmoedigen om steeds meer te verbruiken.
Het gaat er niet om minder kinderen te krijgen, we moeten van onszelf en onze nakomelingen mensen maken die minder consumeren en die niet aanvaarden te leven in een economisch model van alsmaar grote productie en consumptie die leidt tot een afbraak van ons klimaat.
Wat dat betreft stelt een rapport van het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties (UNFPA) vast dat een echtscheiding waarschijnlijk veel meer broeikasgasuitstoot veroorzaakt dan een nieuwe geboorte. Een woning wordt gewoonlijk verwarmd of gekoeld onafhankelijk van het aantal bewoners. En een scheiding brengt ook een vermenigvuldiging van het aantal individuele voertuigen met zich mee. Moet men dan aan de mensen vragen om niet meer te scheiden? Dat brengt ons terug bij het eerste punt, schuldig doen voelen en enigszins belachelijk doen.
