Dat kan een harde bewering lijken, maar dit is wat de cijfers van verschillende studies aantonen: het kijken naar pornografie vergroot de kans op ontrouw in het koppel, op seksuele frustratie en op een breuk, en vergroot de kans om ongelukkig te zijn in de relatie en in het leven in het algemeen. Los van deze negatieve gevolgen wijzen sommige auteurs erop dat het noodzakelijk is om de intrinsieke immoraliteit van porno te benadrukken, om niet in valse/foute oplossingen te vervallen.
In een studie uitgevoerd door onderzoekers van de universiteit van Denver (Maddox et al., 2012) werden meer dan 930 mensen, die een affectieve relatie hadden maar niet getrouwd waren, gedurende drie jaar gevolgd (2007-2010). Daarbij bleek dat het kijken naar pornografie als koppel, helemaal geen manier om de band te versterken zou zijn — “dat geeft ons nieuwe ideeën voor onze relatie!” zogezegd —, maar wel de kans dat een van de twee ontrouw zou worden met 70% verhoogde, een veel belangrijker toename dan die veroorzaakt door episodes van fysiek geweld (30%). Het lijkt er dus op dat dit soort materiaal de betrokken personen uiteindelijk aanzette tot het uitproberen van deze “nieuwe ideeën” buiten het koppel.
In die gevallen zou men kunnen aanvoeren dat bij afwezigheid van een huwelijksband, het begrijpelijk is dat pornografie meer kans heeft om schade aan te richten. Maar neen: voor gehuwde koppels kan ze evengoed verwoestend zijn, op welke wijze ze ook gebruikt wordt.
Aan het eind van de weg, de afgrond
Op het einde van het eerste decennium van deze eeuw (2010), onderzochten sociologe en filosofe Mary Eberstadt en psychiater Mary Anne Layden in “De sociale kosten van de pornografie” de gegevens van de General Social Survey van de Verenigde Staten, om de impact van de consumptie van pornografie op diverse indicatoren van tevredenheid met het huwelijksleven te evalueren.
De auteurs merken op dat de resultaten “erop wijzen dat onder de personen die reeds getrouwd waren, degenen die verklaarden dat ze een pornofilm gezien hadden in de loop van het afgelopen jaar, 25,6% meer kans hadden om te scheiden, 65,1% meer kans hebben om een buitenechtelijk avontuur hebben gehad, 8,0% minder kans hebben om een ‘heel gelukkig’ huwelijk te hebben (als ze nog steeds getrouwd zijn) en 13,1% minder kans om zich ‘heel gelukkig’ te voelen in het leven in het algemeen.”
Gelijkaardige conclusies werden recent gepubliceerd door de professoren Brian J. Willoughby en Jason S. Carroll, experten in familiale studies aan de Brigham Young University. In een illustratief artikel met de titel “Vijf redenen waarom porno slecht is voor je huwelijk”, citeren ze sommige statistieken die de geformuleerde thesis bevestigen: een studie die acht jaar geleden uitgevoerd werd (Perry, 2017), gerealiseerd bij een bescheiden steekproef van 445 gehuwde Amerikanen, heeft aan het licht gebracht dat diegenen die pornografisch materiaal hadden bekeken in 2006 (of het nu om een minimale of heel hoge consumptie ging) twee maal meer kans hadden om reeds gescheiden te zijn in 2012.
Een andere studie uitgevoerd door dezelfde auteur en een collega (Perry & Schleifer, 2017), ditmaal bij meer dan 2.000 gehuwde landgenoten en tijdens een onderzoeksperiode gaande van 2006 tot 2014, heeft aangetoond dat een jongere van 20 jaar die nooit pornografie gebruikt had 9% kans had te scheiden. Daarentegen hadden diegenen die wel porno keken een 51% grotere kans hun relatie te zien schipbreuk lijden.
Al deze gegevens leiden naar één vanzelfsprekendheid: aan het einde van de weg van “nieuwe ideeën om de relatie nieuw leven in te blazen”, is er vaak een afgrond.
Moeilijk te bevredigen verwachtingen
Het blijkt dat pornografie zich nooit goed integreert in het plaatje van het huwelijk, en dat om vele redenen. Een daarvan zou kunnen zijn de poging de fictie eigen aan het pornografisch materiaal in werkelijkheid om te zetten, fictie die vaak situaties toont die onmogelijk te verwerkelijken zijn in menselijke seksuele relaties, en waarin de vrouw uiteindelijk de dupe is.
Volgens de website Fight The New Drug (Bestrijd de nieuwe drug [FTND]), gespecialiseerd in hulpmiddelen tegen pornoverslaving, zijn de vrouwen die aan deze films meewerken “steeds in topvorm” en “eeuwig jong”, sommigen door langs esthetische chirurgie te passeren om correcties aan te brengen aan hun lichaam, terwijl anderen door digitale retouches verkrijgen wat ze niet kunnen krijgen door het scalpel. Het resultaat? “Volmaakte” vrouwen op de millimeter, wat van de vergelijking met zijn eigen partner een bron voor ernstige ontevredenheid maakt en, vroeg of laat, van breuk.
Willoughby en Carroll benadrukken dat “in plaats van de echtelijke intimiteit te bevorderen, suggereren de onderzoeken dat pornografie eenvoudig een gemakkelijk middel zou kunnen zijn om onvoldaanheid en frustratie tegenover de partner op te wekken in het werkelijk leven en in de intimiteit. Een recente studie die gevoerd werd bij 3.700 volwassen Amerikanen heeft een verband vastgesteld tussen frequente pornoconsumptie en een mindere seksuele tevredenheid”.
Nochtans is het wekken van verwachtingen die moeilijk te voldoen zijn niet de enige valstrik, zoals psychiater Mary Anne Layden herinnert, geciteerd door FTND: “op het scherm worden vrouwen ook voorgesteld als verlangend om seks te hebben, om het even waar, om het even wanneer en met gelijk wie, en verrukt om zo ver en met zoveel agressiviteit te gaan als hun partners willen.”
En dit was nog vóór de komst van de smartphones!
Zo een situatie van onderwerping en automatische en onvoorwaardelijke instemming met al wat door het hoofd van de man gaat, is in tegenstelling met wat zich werkelijk afspeelt in het huwelijk, waar de echtgenoten niet beschikbaar zijn op ieder uur van de dag en de nacht voor intieme relaties en waar bovendien grenzen zijn aan de manier waarop zulke relaties zich ontwikkelen. Een daarvan die fundamenteel is, is geen fysieke of morele schade te veroorzaken bij de partner.
Het probleem is nochtans dat wanneer porno een “handboek van de seksualiteit” wordt, dat aanleert hoe te handelen in vrijblijvende seksuele relaties of binnen het huwelijk, de werkelijkheid misvormd wordt. De opvallende titel van het rapport Rothman en al., 2015, “Zonder de porno… zou ik niet de helft van de dingen weten die ik nu weet”, gebaseerd op getuigenissen van Amerikaanse jongeren tussen 16 en 18 jaar, weerspiegelt deze trend: veel van de ondervraagde personen verklaarden dat ze pornografie keken met het doel “te leren” en ze gaven toe dat ze geprobeerd hadden om zelf na te doen wat ze geleerd hadden. In feite verklaarden velen onder de ondervraagde meisjes dat ze druk hadden ondergaan vanwege hun mannelijke partners om na te doen wat ze op het scherm gezien hadden.
Wanneer de jongeren er later toe komen hun trouwringen te wisselen, zullen ze heel waarschijnlijk deze foute en gevaarlijke perceptie van seksualiteit met zich meedragen. Volgens CommonSense heeft naar schatting meer dan 70% van de tieners dergelijke content bekeken, “per ongeluk” of opzettelijk.
En daarom zouden zij tenslotte de conclusies van de American Academy of Matrimonial Lawyers uit 2003 kunnen bevestigen, zelfs versterken, toen advocaten gespecialiseerd in familierecht erop wezen dat, in 56% van de gevallen van echtscheiding die zij behandelden, het feit voorkwam dat een van de partijen een “obsessieve interesse” toonde voor pornografische websites.
En dat was in 2003, lang voor de algemene verbreiding van smartphones…
De klap van onzekerheid
Anderzijds is het onmogelijk dat pornografie bijdraagt aan de stabiliteit en aan de ontwikkeling van het wederzijds vertrouwen binnen een koppel, ongeacht of de inhoud openlijk geconsumeerd zou worden (diegene die niet consumeert weet dat de ander deze beelden bekijkt, of beiden bekijken ze), of dat een van beiden zijn verslaving verbergt en dat de ander er toevallig achter komt.
Betreffende deze laatste mogelijkheid wijst Willoughby in een studie van 2017 erop dat 40% van de ondervraagde personen die porno bekeken dat deden zonder medeweten van hun partner. Als deze het ontdekt, komt niemand er zonder kleerscheuren uit: bij het gevoel van schaamte of van schuld van diegene die ontdekt werd, voegt zich dat van de ander die de ontdekking deed en zich verraden voelt, wat kan leiden tot een affectieve afstand.
Spencer en M. Butler sneden deze kwestie aan in 2009 in een rapport over het gevoel van teleurstelling en van emotionele onverschilligheid dat 14 vrouwen hadden toen ze de interesse van hun man voor porno ontdekten. Volgens deze vrouwen had dit nieuws bij hen een “verwijdering of een ontkoppeling” veroorzaakt in verhouding tot hun mannen en “een algemeen gevoel verraden en gekrenkt te zijn”. Bijgevolg hebben ze toegegeven dat ze zich sindsdien meer onzeker voelden op emotioneel en psychisch vlak.
Een onzekerheid die deels haar oorsprong vindt in het feit zich te vergelijken met de “onvermoeibare” en “fysiek perfecte” figuren van de pornografische fictie. En natuurlijk ook in het bitter gevoel niet langer aan de verwachtingen te voldoen, of niet alles te doen om de aantrekking van de partner te behouden.
Wat helaas op een trieste manier opvalt, is dat zelfs in de gevallen waar diegene die niet consumeert niet weet wat de partner doet, hij indirect de gevolgen van diens gedrag ondergaat. Zoals Willoughby het uitlegt uitgaand van de gegevens van de studie The Porn Gap: How is Pornography Impacting Relationships Between Men and Women Today? (De kuil van porno: wat is de impact van pornografie op de relaties tussen mannen en vrouwen vandaag?) uit 2021, wordt verborgen gebruik geassocieerd met een lagere seksuele tevredenheid bij de andere partner. “Dat suggereert dat het verbergen van pornografie waarschijnlijk de manier verandert waarop koppels met elkaar omgaan, zodanig dat zelfs als een van de partners niet bewust is van de consumptie van pornografie van de ander, hij toch merkt dat iets scheef loopt in de relatie”.
Maar als de bedrogen persoon erachter komt, is het dan nog mogelijk dat de twee elkaar weer in de ogen zouden kijken zonder wrok? “Dat is altijd mogelijk”, verzekert Willoughby (…). “Er is een vertrouwensbreuk tussen de partners die hersteld moet worden, en dat herstel vraagt tijd en inspanningen van weerskanten. Natuurlijk zal de context van de ontdekking bepalen hoe moeilijk het is. Factoren als de religiositeit van het koppel, de aard van de bekeken pornografie en de frequentie van het gebruik zullen de moeilijkheid van het herstelproces beïnvloeden”.
Terzelfdertijd is er het moeizame proces dat erin bestaat het misvormd beeld van de seksualiteit dat door de consumptie werd voorgesteld radicaal te doen verdwijnen. “Het kan heel nuttig zijn, zegt Willoughby, te beseffen dat pornografie vaak een egocentrische versie van intimiteit voorstelt. Gezonde intimiteit berust op de fysieke en emotioneel verbinding tussen partners. Een goed middel om de impact van de consumptie te verminderen is een open communicatie te behouden om gedragingen te vinden die een band scheppen, eerder dan geobsedeerd te raken door wat men zelf wil.”
Het gaat niet alleen om de gevolgen…
In een tijd waar de remmingen zo zwak zijn, waar eender wie (wat ook zijn leeftijd is) voor een camera kan verschijnen om over zijn of haar seksuele droombeelden en zijn fetisjismes te vertellen — om zich daarvan te overtuigen volstaat het om bepaalde televisieprogramma’s te bekijken —, zou men zich kunnen afvragen waarom nog zoveel personen voor hun partner verbergen dat ze porno bekijken. Waarom iets dat “goed” of op zijn minst “onschadelijk” is verbergen?
Men moet niet erg ver gaan zoeken: de gebruiker beseft dat porno werkelijk schade veroorzaakt. Niet alleen aan de acteurs van de bekeken scenes, waarvan velen zeker echte slachtoffers zijn: achter het gelach en de schijnbare vreugde schuilen er geschiedenissen van lijden, van groot leed — van geweld, van ontvoeringen, van misbruik, van verlaten. Het gaat ook om schade aan zichzelf en aan de directe omgeving, zonder daarom de ultieme bevrediging te bereiken — ondanks de consumptie van seksueel materiaal dat steeds extravaganter of gewelddadiger is.
Eberstadt en Layden stellen echter een reden om zich te verzetten tegen pornografie voor die verder gaat dan de geleden schade: “Prostitutie wordt al eeuwenlang gestigmatiseerd en beschouwd als afkeurenswaardig in vele samenlevingen. Nochtans is deze stigmatisatie in het algemeen niet gerechtvaardigd door de onmiddellijke gevolgen van de prostitutie, maar eerder door het begrip dat ze intrinsiek verkeerd is”.
Op dezelfde wijze, zelfs indien de schade veroorzaakt door pornografie niet duidelijk gedefinieerd is — en dat het niet altijd mogelijk is een precies algoritme op te stellen van de etappes gaande van het bekijken naar een concrete schade voor de persoon of zijn/haar huwelijk —, wijzen de auteurs erop dat dit type gevolgen “niet altijd de meest beslissende basis van de wet vormt” en dat sommige wetten in feite niet zouden gerechtvaardigd kunnen worden als ze zouden moeten afhangen van het bewijs van materiële schade.
Ze illustreren dat met een bekende rechtszaak over segregatie in Amerikaanse scholen in de jaren vijftig (Brown vs. Board of Education, 1954). Volgens Eberstadt en Layden “zijn het niet de bewijzen die de schade toegebracht aan de gesegregeerde zwarte kinderen in de publieke scholen aantonen (…) die van deze zaak een keerpunt gemaakt hebben, maar de erkenning dat ze behandeld waren volgens de normen van een onrechtvaardig principe”.
Op dezelfde wijze is het in het geval van de consumptie van pornografie moeilijk voor wie dan ook om de immoraliteit van de handeling te negeren, zelfs indien iedereen in huis “op de hoogte en tevreden” is. “Sommige dingen zijn gewoon principieel fout, zeggen de auteurs, onafhankelijk van het feit of een specifieke schade bewezen zou zijn”.
Luis Luque is redacteur en uitgever van Aceprensa. Bron: https://www.aceprensa.com/familia/como-el-porno-socava-la-relacion-en-la-pareja/. Deze tekst werd uit het Frans vertaald door Jos en Helene Van Dyck.
