ChatGPT: verwachtingen en illusies

Een nieuw jaar, een nieuwe angst om vervangen te worden door robots gebaseerd op artificiële intelligentie (AI). Het product dat ontwikkeld werd door OpenAI, een bedrijf waarin onder meer Elon Musk en Sam Altman geïnvesteerd hebben, heet ChatGPT en werd in november 2022 aan het publiek voorgesteld. In de paar maanden dat het bestaat, heeft het programma furore gemaakt in alle sectoren, van technologie tot onderwijs. Veel van zijn gebruikers voorzeggen dat het de situatie voor heel de mensheid zou kunnen veranderen, zoals de industriële revolutie in haar tijd.

In wezen is ChatGPT een model dat getraind is over een groot geheel van gegevens om natuurlijke uitdrukkingen te begrijpen en te genereren. Deze technologie is in staat vragen te beantwoorden, volledige teksten op te stellen en automatische vertalingen uit te voeren.

Angst voor werkloosheid

Een van de belangrijkste kenmerken van ChatGPT is de mogelijkheid om een samenhangende, natuurlijke tekst te genereren, wat gebruikt kan worden voor tal van toepassingen, zoals de virtuele assistenten, de chatbots en het automatisch genereren van inhoud. De groeiende vraag naar zulke tools in de digitale wereld zal naar verwachting een grote impact hebben op de arbeidsmarkt.

In de eerste plaats zou ChatGPT de nood aan werknemers die steeds terugkerende taken verrichten, zoals vaak gestelde vragen beantwoorden, moeten verminderen. Dat zou kunnen leiden tot het automatiseren van talrijke taken, wat een negatieve weerslag zou kunnen hebben op de werkgelegenheid in bepaalde domeinen, zoals de call centers. Het zou ook een hulpmiddel kunnen worden voor sectoren zoals journalistiek, marketing of content creation. Met een enkele vraag, kan ChatGPT veel werk besparen voor de redacteurs, want het is in staat teksten op te stellen aangepast aan verschillende campagnes of situaties.

Het zou ook een grote weerslag kunnen hebben op het onderwijs. Het kan opstellen schrijven, vergelijkingen maken, op complexe vragen beantwoorden en hypotheses formuleren op basis van de kennis die het bezit. Wanneer men het bijvoorbeeld vraagt een vergelijkend essay te schrijven over het begrip oordeel bij Hannah Arendt en Thomas van Aquino, antwoordt het op een elementaire maar correcte manier.

Zo zijn, amper twee maanden na zijn lancering, tools verschenen voor het detecteren van teksten die door artificiële intelligentie geproduceerd werden — in de stijl van Turnitin, een tool dat geplagieerde teksten ontdekt. Het werd ook getest om gebruikt te worden in andere domeinen, zoals programmeren. Het kan programmacode genereren voor een toepassing die bankafschriften analyseert. In dat geval levert ChatGPT een voorbeeld in Flask, maar het antwoord varieert als men dezelfde vraagt stelt in een andere taal.

Er zijn talloos veel toepassingen in verschillende disciplines. Zo is het in staat diëten te creëren voor personen met verschillende kenmerken en in functie van verschillende parameters. Zo kan men bijvoorbeeld vragen een dieet op te stellen voor iemand met insulineresistentie, maar het antwoord van de chat kan verbeterd worden door parameters toe te voegen: waar de persoon woont, welke ingrediënten gebruikt worden, wat de persoon lust of niet, enz…

Wat betreft zijn kennis van andere programma’s is de ChatGPT-extensie voor Google Spreadheets de afgelopen dagen viraal gegaan, waarmee men de mogelijkheden van AI direct kan gebruiken vanuit Spreadsheet tabellen: men kan formules schrijven, informaties onderbrengen in categorieën, verbeteren, vertalen, en nog veel andere dingen, direct in de tabellen.

Nieuwe horizonten voor werkgelegenheid

Ondanks deze toepassingen die een negatieve weerslag kunnen hebben op de werkgelegenheid, wordt verwacht dat ChatGPT nieuwe banen zal creëren op gebied van softwareontwikkeling, kunstmatige intelligentie en data-analyse. Professionals die in deze domeinen gespecialiseerd zijn zullen meer mogelijkheden voor werk hebben naarmate de technologie populairder wordt en in meer industrieën wordt gebruikt.

Waar we zeker van zijn, is dat spitstechnologieën, of ze nu van ChatGPT of van andere AI applicaties voortkomen, het potentieel hebben om de arbeidsmarkt te transformeren. Hun impact zal negatief zijn in bepaalde sectoren die zullen profiteren van de automatiseringsmogelijkheden. Door de noodzaak van repetitieve taken te verminderen, kunnen werknemers zich toespitsen op nuttiger en meer creatieve taken, wat een positieve impact zou kunnen hebben op de economie in het algemeen.

Artificiële intelligentie, echt?

Wanneer men bijvoorbeeld aan het programma vraagt een artikel zoals dit hier te schrijven, is het antwoord van het programma precies en correct, en kan het dienen als basis of als model voor redacteurs. De correcte invoer van gegevens, de woordkeuze en de taal waarin de vraag geformuleerd is, zijn allemaal elementen die de kwaliteit beïnvloeden van wat de software levert, die beschikbare gegevens op Internet gebruikt om op menselijke wijze te antwoorden op wat men vraagt.

Dat toont het verschil aan tussen reële intelligentie en artificiële intelligentie. In werkelijkheid is AI een statistische inferentiemethode, die de gegevens neemt die ze van Internet krijgt en een waarschijnlijk antwoord formuleert op de vragen en verzoeken die ze krijgt. Haar kracht komt doordat de machines waarin ze draait steeds krachtiger zijn en nieuwe informatie kunnen leren. Zelfs het verschil tussen de mogelijkheden van verschillende versies van eenzelfde tool is opvallend. Het origineel GPT-model (Generative Pre-training Transformer) telt 175 miljoen parameters, terwijl GPT-2 er 1,5 miljard telt en GPT-3 (het actueel model) 175 miljard parameters. Ondanks haar grote vermogen voor het verzamelen van gegevens, bestaat er geen polyvalente artificiële intelligentie die in staat is de realiteit te observeren en conclusies te trekken over iets nieuws vertrekkend van gegevens die niet op voorhand doorgegeven zijn.

Daarom ziet men dat de menselijke intelligentie nog steeds bijzonder goed in staat is om met verandering en onzekerheid om te gaan, vaardigheden die artificiële intelligentie niet bezit. Volgens sommige experten, is het overigens niet de eerste keer dat we zo’n opwinding over AI kennen, die vaak gevolgd wordt door een periode van ongeïnteresseerdheid, wanneer de beperkingen van de technologie duidelijk worden. Het lijkt dus dat de menselijke intelligentie, althans voor het moment, veel speelruimte heeft om bij te dragen aan de besluitvorming en het zoeken naar nieuwe oplossingen in volkomen nieuwe contexten.

Intelligentie of imitatie

Artificiële intelligentie heeft meer dan eens de hoop gewekt op een bewust vermogen tot redeneren of kennis. Sommigen, zoals Blake Lemoine van Google, gingen zo ver te beweren dat hun producten een eigen bewustzijn hebben. Nochtans lijkt dat, tot op heden en na wat we weten over technologie, meer op een weerspiegeling van het bewustzijn, een imitatie van de menselijke capaciteiten.

Omdat de machines antwoorden in een menselijke taal worden ze verward met een bewustzijn. De machine verstaat nochtans niet wat ze zegt, en daar ligt het essentieel onderscheid. Het is niet hetzelfde een gegeven te kennen als te weten dat men het kent. Hoewel ze een begrijpen en een menselijk antwoord kan simuleren, is de machine niet in staat uit zichzelf te denken of te redeneren.

De machine erkent het overigens zelf. Wanneer ChatGPT gevraagd wordt naar zijn eigen bewustzijn, antwoordt hij: “Neen als AI heb ik geen bewustzijn. Het bewustzijn verwijst naar het in staat zijn ervaringen en innerlijke gevoelens te hebben, en ik ben slechts een computerprogramma, ontworpen om tekst te verwerken en te genereren. Mijn kunnen beperkt zich tot het beantwoorden van vragen en tot het schrijven van tekst, vertrekkend van een ingevoerd gegeven, maar ik ben niet in staat innerlijke ervaringen of gevoelens te hebben.”

Verantwoordelijk gebruik

Om tenslotte een volledig beeld te geven van wat het veralgemeend gebruik van producten zoals ChatGPT zal betekenen in onze maatschappij, is het interessant zich bepaalde ethische vragen te stellen. Vooreerst moet er bij het gebruik van hun resultaten rekening gehouden worden met de kwestie van de vervorming die deze technologieën kunnen hebben. Deze tools vertrekken van een geheel aan specifieke gegevens die hun geleverd worden, maar gegevens die in het algemeen gehaald worden uit boeken en van Internet, die vooroordelen en vooropgezette ideeën kunnen bevatten die het model gaat leren en imiteren. Het zal dus interessant zijn te zien hoe de bedrijven die deze technologieën ontwikkelen ervoor zorgen dat het geheel van gebruikte gegevens (dataset) representatief is en geen stereotypes bestendigt. Een voorbeeld van dit probleem is het geval van Tay, de Twitter-bot gemaakt door Microsoft, die 16 uur na zijn lancering weggehaald is omdat hij discriminerende en hatelijke boodschappen getweet had.

Anderzijds moet er door de gebruikers transparantie geëist worden zodat de werking van de tools verstaanbaar is voor hen en dat duidelijke informatie wordt gegeven over hoe het model gebruikt wordt. Dit zal toelaten conflicten te voorkomen, verbonden aan ongewenst gebruik van gegevens of van informatie die de gebruikers aan de software leveren of in verband met de ongelijke toegang tot de technologie. Het is ook belangrijk eraan te herinneren dat het, zoals ieder hulpmiddel, niet aan plichten onderworpen is en dat bijgevolg de personen die het gebruiken verantwoordelijk moeten zijn voor het gebruik van de inhoud die ChatGPT gegenereerd heeft.

Carmen Camey maakt deel uit van de school voor (training van?) redacteurs van het agentschap Aceprensa. Bron: https://www.aceprensa.com/ciencia/tecnologia/chatgpt-expectativas-y-sobreexpectativas. Deze tekst werd uit het Frans vertaald door Jos en Helene Van Dyck.