De synode over het Amazonegebied vond plaats van 6 tot 27 oktober laatstleden. Een enkel punt van het voorbereidend document heeft de aandacht getrokken van het grote publiek: het idee gehuwde mannen te wijden om iets te doen aan het gebrek aan priesters in dit uitgestrekt grondgebied in Zuid Amerika. Zou dat een goede oplossing zijn?
Dat is niet de mening van de Uruguese salesianer missionaris en synodevader Martin Lasarte. Volgens hem moet de synode veel dringender problemen behandelen. Hij heeft zich over dit onderwerp uitgesproken tijdens een werkzitting met experten en journalisten op 23 september laatstleden in de Universiteit van het Heilig Kruis (Rome). Wij brengen hier grote uittreksels uit zijn interventie.
Volgens hem is de eventuele wijding van viri probati een onderwerp dat verdient bestudeerd te worden. “Het fundamenteel probleem is niet het thema op zich, maar de gepastheid en de motivatie om het tijdens de synode te behandelen, als men rekening houdt met de actuele situatie.”
“De kwestie van de wijding van gehuwde mannen als normale pastorale optie verbindt sterk heel de katholieke Kerk”. Dus “wanneer men zegt dat het enkel voor de geïsoleerde gemeenschappen van het oerwoud is, vergeet men het dogma van de integrale ecologie: alles is gekoppeld”. Vandaar “lijkt het niet constructief dat een regio van de Kerk, zelfs in overeenstemming met Petrus, op individuele wijze een dergelijke stap tracht te doen”.
Een eventuele verandering van discipline is denkbaar, maar “het is essentieel beslissingen te nemen in synodale eensgezindheid”, zonder dat alle plaatselijke kerken “zich verplicht moeten voelen om de mooie traditie van het priestercelibaat dat in de westerse Kerk gedurende 1700 jaar beleefd werd te veranderen”.
De twee grote thema’s van de synode
“Toen hij de synode bijeenriep heeft de paus twee thema’s aangeduid om te bespreken: de evangelisatie in deze regio en de integrale ecologie”. Beide bevatten meerdere aspecten: de relatie tussen de verkondiging en de bevordering van de mens, de inculturatie van het Evangelie, de migratie van de jongeren naar de steden, de gemarginaliseerde bevolking in de buitenwijken van de grote steden in het Amazonegebied, de uitbreiding van de protestantse groepen, respect voor het milieu en inheemse culturen…
“De agenda van de synode is zeer rijk: indien het thema van de wijding van gehuwde mannen het voorplan zou krijgen, zou dat geen goede dienst zijn aan de synode zelf. Vanuit media- en kerkelijk oogpunt zou dat een klimaat creëren van grote controverse en polarisatie die op geen enkele wijze nuttig zou zijn voor de inheemse bevolking van het Amazonegebied, voor de evangelisatie en voor het delicaat en dringend probleem van de ecologische crisis”.
Klerikalisme
Pater Lasarte stelt de fundamentele reden in vraag die men gewoonlijk gebruikt om niet-celibataire priesters te wijden: tegemoetkomen aan het gebrek aan bedienaars. “Het probleem op die manier benaderen wijst op een enorm klerikalisme”. Men denkt aan “een Kerk waar er geen sterke betrokkenheid en gevoel van betrokkenheid zou zijn vanwege de leken”. Dat doet hem eraan toevoegen “ik heb de indruk dat men de leken wil klerikaliseren”, terwijl het prioritair is te komen tot “een Kerk van gedoopte protagonisten, van leerlingen, van missionarissen”.
Wat dat betreft moet men denken aan de ervaringen in bepaalde missielanden. In Korea is de Kerk ontstaan dankzij een leek, die in China gedoopt was: gedurende de eerste halve eeuw van haar bestaan, tot 1835, ontwikkelde de Kerk zich daar met uitsluitend leken, tot ze kon rekenen op de blijvende aanwezigheid van priesters. Ook in Japan overleefde de katholieke Kerk 200 jaar zonder priesters in gemeenschappen die catechisten, dopers en predikers, allen leken telden. Tot de komst van nieuwe priesters in de 19de eeuw waren de christenen er vast van overtuigd dat de Kerk terug zou komen in Japan en dat men dat zou herkennen aan drie tekenen: “de priesters zullen celibatair zijn, er zal een afbeelding zijn van Maria en ze zullen gehoorzamen aan de paus van Rome”.
Regio’s waar er geen tekort aan priesterroepingen is
Het tekort aan priesters verhelpen door gehuwde mannen te wijden is een beetje zoals de wagen voor het paard te spannen. De roepingen zullen komen wanneer de christen gemeenschappen vurig zijn, met actieve leken. De katholieken van noordwest Indië zijn, na gedurende eeuwen geïsoleerd geleefd te hebben, van een duizendtal gedoopten in 1923 geëvolueerd naar 1,6 miljoen op dit moment, met 1.600 priesters waarvan de helft inheems is.
Hoe komt het dat in bepaalde delen van het Amazonegebied men, na 200 of 400 jaar, geconfronteerd wordt met steriliteit wat Kerk en roeping betreft? Er zijn diocesen en congregaties waar na meer dan een eeuw geen enkele inheemse roeping was. Men zegt soms dat de bevolking van het Amazonegebied het celibaat niet begrijpt. Maar hetzelfde zegde men van Indië, Oceanië en Afrika. Men zou zich eerder moeten afvragen hoe de evangelisatie gebeurd is.
Missionaire zelfcensuur
Martin Lasarte vermeldt de schok die veroorzaakt werd door de fameuze Déclaration de la Barbade (1971), opgesteld door een groep antropologen, waarin men beweerde dat “het Goede Nieuws van Jezus slecht nieuws betekende voor inheemse volkeren”. In bepaalde regio’s is men vervallen in zelfcensuur, men heeft de vreugde van het evangeliseren (Evangelii gaudium, 24-11-13) waar paus Franciscus over spreekt verloren. Ik herinner mij het geval van nonnen die beslist hadden Jezus Christus niet te verkondigen, of catechese te geven “uit respect voor de inheemse cultuur”. Ze zouden zich beperken tot getuigen en dienen. Twintig jaar later, toen evangelische groepen in de inheemse gemeenschappen arriveerden, vroeg men de priester van de missie of het niet opportuun zou zijn ook over Jezus te spreken. Zijn antwoord: “Het werd tijd, zusters, iets te zeggen over Jezus”.
Een Kerk die diensten levert
“Het sociaal engagement van de Kerk in de evangelische keuze voor de armsten was en is een enorme rijkdom, die vorm gekregen heeft in talrijke initiatieven ten behoeve van de gezondheid, de opvoeding, de verdediging van de mensenrechten, de verdediging van de inheemse gronden. Het wordt een probleem wanneer dit soort activiteit de rest van het leven en de dynamiek van de Kerk opslorpen”. Bijvoorbeeld, “op meerdere plaatsen hoorde ik van pastorale werkers uitdrukkingen zoals: ‘Wanneer de mensen diensten nodig hebben, komen ze bij ons (katholieke Kerk), maar wanneer ze op zoek zijn naar zingeving van hun leven, gaan ze naar de anderen (protestanten, enz.)’”.
“De Kerk is een grote leverancier van diensten geworden (gezondheid, opvoeding, bevordering, verdediging…), maar ze heeft weinig gedaan als ‘moeder van het geloof’”.
Pater Lasarte meent dat dat een ernstige fout is die “ons pastoraal werk steriel gemaakt heeft, en zo een spirituele ontbossing veroorzaakt heeft”. “Ik heb een bisdom bezocht waar, in begin jaren 1980, 95% van de bevolking katholiek was, en vandaag gedaald tot amper 20%. Ik herinner mij het commentaar van een Europees missionaris die de regio systematisch de-evangeliseerde: ‘Wij bevorderen het bijgeloof niet, maar de menselijke waardigheid’. Ik denk dat daarmee alles gezegd is”.
De grote nieuwigheid
De roepingssteriliteit is een gevolg van deze pastorale keuzes. “Niemand laat alles vallen om sociaal animator te worden, niemand geeft zijn leven voor een ‘opinie’; niemand geeft het absolute van zijn leven voor iets relatiefs, maar enkel voor het Absolute van God”.
“Een christelijke gemeenschap die geen priesterroepingen en religieuze roepingen voortbrengt is een gemeenschap die lijdt aan een spirituele ziekte. Wij kunnen viri probati wijden en nog meer, maar de fundamentele problemen zullen blijven: een evangelisatie zonder Evangelie, een christendom zonder Christus, een spiritualiteit zonder Heilige Geest”.
Tenslotte, besluit pater Lasarte: “authentieke priesterroepingen zullen enkel bestaan wanneer een authentieke, veeleisende, vrije en persoonlijke relatie met de persoon Christus tot stand komt. Dat kan heel simplistisch lijken, maar, ik meen dat de ‘nieuwe weg’ naar de evangelisatie van het Amazonegebied de nieuwigheid van Christus is”.
Bron: http://aceprensa.com/articles/amazonia-evangelizar-no-discutir-el-celibato/. Deze tekst werd uit het Spaans vertaald door Helene en Jos Van Dyck.
