Waarom is Jezus werkelijk uniek in heel de geschiedenis van de religies? Hij is de enige waarvan getuigen bevestigen, ten koste van hun leven, dat God Hem heeft doen verrijzen uit de doden. Het is door deze verrijzenis dat Jezus een verheerlijkte mensheid openbaart, voorafbeelding van onze eigen verrijzenis.
Het portret van de figuur van Jezus wordt voltooid met een absoluut unieke trek, namelijk het getuigenis over zijn verrijzenis uit de doden. Er is in de geschiedenis geen enkele andere mens van wie men zoiets serieus beweerd heeft. En de natuur en de context van dat getuigenis is van die aard dat de enige geloofwaardige uitleg van het plots ontstaan en van het succes van zo’n bewering de werkelijkheid van haar onderwerp is, namelijk de werkelijke gebeurtenis — en, in die zin volkomen historisch — van de verrijzenis.
Een groots en universeel getuigenis
Het getuigenis van het Nieuw Testament over de verrijzenis van Jezus is groots en universeel. De vier Evangeliën werden opgesteld in het licht van het Paasgeloof en kunnen alleen in dit licht begrepen worden. We kunnen ze alleen begrijpen als we ze lezen in termen van hun laatste hoofdstukken. Zelfs het relaas van Kerstmis in het evangelie van Lucas is geschreven in het licht van Pasen. Welnu, niet alleen spreken de Evangeliën ieder over de verrijzenis van Jezus in hun conclusie, maar hun concept zelf, dat een eu-angelion (in het Grieks), een “goed Nieuws” wil zijn, zou ondenkbaar en tegenstrijdig zijn als de brenger en het voorwerp van deze “blijde boodschap” alleen maar geresulteerd had in de mislukking van de dood op het kruis, als God diegene die zichzelf aanbood als zijn Zoon definitief verlaten had, als het Rijk van God dat Jezus aangekondigd had vervlogen was met zijn smadelijke dood. Wat de Handelingen van de Apostelen betreft, ze zijn helemaal gewijd aan de aankondiging van de dood en de Verrijzenis van Jezus van Jeruzalem tot Rome passerend door heel Palestina, Klein-Azië en Griekenland.
Hetzelfde geldt voor Sint-Paulus, wiens brieven allemaal worden gedragen door het geloof in de Verrijzenis, zoals duidelijk blijkt uit de passage, beroemd onder alle, waarin hij ketters (reeds!) aanvalt die de opstanding van de doden ontkenden (1 Kor. 15, 12-20). Ook de brief aan de Hebreeën is helemaal opgehangen aan het Paasgeloof vermits dat het eeuwig priesterschap van Christus viert, die door zijn verrijzenis “een grote Hogepriester die in de hemelen is doorgedrongen” (Hebr. 4, 14) geworden is. De rol van de verrijzenis is ook centraal in de katholieke brieven (van Jacobus, Petrus, Johannes en Judas) en vooral in de Openbaring, die een hoogtepunt bereikt in de beschouwing van het Paaslam, geofferd en verrezen (Op. 5). Door zijn verrijzenis is Jezus in eer hersteld, is Hij verheerlijkt en bereikte Hij zijn volledige menselijke gestalte.
De christelijke prediking vanaf Pinksteren
Wat is dan de betekenis en reikwijdte van Jezus’ verrijzenis in de ogen van het Nieuwe Testament? De essentie van de inhoud van het Paasgeloof wordt ons geleverd in de eerste christelijke prediking, zoals ze ons bericht is door Sint Lucas in de Handelingen van de Apostelen. Ziehier hoe Petrus, rechtopstaand met de Elf, zich uitdrukt bij de allereerste Paasverkondiging op de dag van Pinksteren (waarschijnlijk 28 mei in het jaar 30): “Mannen van Israël, hoort deze woorden: Jezus van Nazareth, een man, voor wie God bij u heeft getuigd door krachten en wonderen en tekenen, welke God, zoals gij weet, door Hem in uw midden verrichtte: Hem hebt gij overgeleverd naar het vaste raadsbesluit en de voorkennis Gods, en door de hand van heidenen aan het kruis geslagen en gedood. Maar God heeft Hem opgewekt, en verbroken de strikken van de dood […] Heel het huis van Israël zij er dus van doordrongen, dat God diezelfde Jezus, die gij hebt gekruisigd, tot Heer en Christus heeft gesteld” (Hand. 2, 22-24.36).
Het eerherstel van de Gekruisigde
We zien dat het enig thema van deze redevoering van Petrus, zoals van de andere die in de Handelingen worden weergegeven, komt neer op volgende verklaring: “Deze Jezus, die jullie gekruisigd hebben omdat Hij zich gelijkstelde met God, Hem heeft God doen verrijzen.” De drie essentiële trekken van de bijzondere figuur van Jezus hangen zo bewonderenswaardig samen: de goddelijke aanspraak van Jezus leidt de mensen tot het bepalen van zijn vernederende dood op het kruis, en de verrijzenis uit de doden verschijnt dan als antwoord van God op de veroordeling van Jezus door de mensen.
Op de tweede plaats verleent Pasen Jezus zijn waarachtig figuur, zijn gedaante van glorie, door zijn gelaat dat door de mensen geschonden is te verheerlijken. Hoewel Hij van goddelijke afkomst is en daar ook aanspraak op maakt, had Jezus niet geëist als zodanig behandeld te worden, maar niet alleen de nederigheid van de aardse menselijke toestand, maar ook nog de nederigheid van de Passie volledig aanvaard. Maar zie nu hoe, door de Verrijzenis, God diegene verheerlijkt die wij vernederd hebben en in zijn verheerlijkte mensheid de glorie van zijn godheid openbaart die tot nu toe verborgen en miskend was, door hem boven alles te plaatsen als Christus en Heer.
De belofte van onze eigen verrijzenis
Het is deze paasverheffing van de vernederde Zoon die Sint-Paulus prijst in de prachtige hymne die hij opgenomen heeft in zijn Brief aan de Filippenzen (2, 6-11). Het is belangrijk op te merken dat de verrezen Jezus dus niet teruggekeerd is naar zijn vroeger aards leven, maar overgegaan is naar een nieuwe menselijke toestand die niet langer onderworpen is aan de dood. Wanneer Hij aan zijn leerlingen verschijnt, komt Hij niet van de “intensive care”! Hij is binnengegaan in de heerlijkheid.
Door zijn verrijzenis kondigt Jezus onze eigen verrijzenis aan. Hij belooft ons het eeuwig leven en Hij is de enige om dat te doen. Door Jezus, die overgeleverd was aan de macht van de dood en in de rang van zondaars gezet — tot zonde van de wereld gemaakt, zegt Paulus (2 Kor. 5, 21) — te doen verrijzen, luidt God in Hem een nieuwe mensheid en een nieuwe wereld in die de dubbele afgrond hebben overbrugd van de dood en de zonde. Zo is Pasen voor het christelijk geloof het begin van wat de Schrift noemt “de nieuwe hemel en de nieuwe aarde” (cf. 2 Petr. 3, 13 en Op. 21, 1) en de verrezen Christus verschijnt als de “Eerstgeborene van gans de schepping”, de “Eerstgeborene uit de doden” (Kol. 1, 15-18), “Eersteling onder hen, die ontslapen zijn” (1 Kor. 15, 20). Als Eerstgeborene onder de doden belooft Jezus de mensheid dat zij Hem zal volgen in de heerlijkheid van een nieuw leven. Het menselijk wezen is niet alleen geroepen om te “overleven” in zijn onsterfelijke ziel. Zelfs onze lichamen zullen herschapen worden voor het eeuwig leven in een verheerlijkte wereld. Het is deze realiteit die de Openbaring schetst in dichterlijke taal in haar laatste hoofdstukken (Op. 20-22).
Een unieke en realistische hoop
Geen enkele filosofie, geen enkele religie heeft zo een glorievolle toekomst durven verhopen voor het menselijk wezen. De grote verdienste van het christelijk geloof is ons zo een hoop te durven aanbieden, daar het goede redenen heeft om dat te doen en het zich baseert op een historische gebeurtenis (vandaar de vermelding van Pontius Pilatus, de Romeinse prefect, in het Credo van de Kerk). Het gaat niet om een “opium voor het volk” (Marx), maar om een werkelijkheid geplant in het vlees van de menselijke geschiedenis.
André-Joseph Léonard is de emeritus aartsbisschop van Mechelen-Brussel. Bron: https://fr.aleteia.org/2020/01/26/jesus-le-seul-dieu-ressuscite-dans-lhistoire-des-religions/. Deze tekst werd uit het Frans vertaald door Jos en Helene Van Dyck.
