In 2018 wordt de vijftigste verjaardag van de encycliek Humanae Vitae gevierd. Paus Franciscus nodigt ons uit “de boodschap te herontdekken” van dit document. (De Vreugde van de Liefde, nrs. 82 en 222). Het is aan deze “herontdekking” dat priester Stéphane Seminckx zich wijdt in een boekje dat zoeven is verschenen bij de uitgeverijen De Boog/Betsaida: Liefde is … jezelf geven. De christelijke visie op het huwelijk. Het boek is vertaald uit het Frans (uitgeverij Téqui) en werd ook gepubliceerd in Spanje (uitgeverij Rialp).
Men zal zich herinneren dat de encycliek van Paulus VI, gepubliceerd in 1968, het voorwerp was van bittere polemiek. Ze behandelde de huwelijksmoraal, in het bijzonder het thema contraceptie. Sommigen zullen zeggen: waarom terugkomen op een zo betwist thema? Werd alles niet gezegd daarover? Bovendien, is dit document niet voorbijgestreefd?
Voor Stéphane Seminckx blijft de inzet van Humanae vitae van levensbelang, om een eenvoudige reden: wij worden allen aangetrokken door het ideaal van een grote liefde, diep en duurzaam. Wij willen allen “de vreugde van de liefde” aangehaald door paus Franciscus beleven. Is dit mogelijk in een wereld waarin het huwelijk een zware crisis doormaakt? Is het realistisch in onze tijd de ware liefde te kennen en te beleven, zoals Christus ons die geopenbaard heeft en de Kerk het ons leert?
Er is veel water onder de bruggen gevloeid sedert de publicatie van de encycliek van Paulus VI: de “seksuele bevrijding” schijnt soms bittere vruchten te hebben voortgebracht, de hormonale contraceptie lijkt telkens meer schadelijk te zijn voor de gezondheid en stuit op een groeiende weerstand bij de vrouwen, een zekere ecologie van de seksualiteit ziet het licht, de neerwaartse evolutie van de demografische curven in het Westen is onrustwekkend.
Anderzijds heeft men de laatste vijftig jaar een vernieuwing van het theologisch denken meegemaakt. De leer van Johannes Paulus II heeft de Kerk en de wereld verbaasd, in het bijzonder zijn “theologie van het lichaam”, uiteengezet tijdens 129 wekelijkse catecheses. Benedictus XVI heeft ons een diepe analyse van de menselijke liefde gegeven in Deus Caritas est (God is Liefde) en paus Franciscus bood ons een schitterende meditatie over de huwelijksliefde met Amoris Laetitia (De Vreugde van de Liefde), gepubliceerd na de synode over het gezin. Onder impuls van het Tweede Vaticaans concilie hebben de moraalfilosofie en de moraaltheologie tevens verdieping gebracht in de manier waarop men het menselijk handelen begrijpt en voorstelt. Men is begonnen over Humanae Vitae te spreken als een profetisch document.
Van uit deze recente ontwikkeling en steunend op zijn medische en theologische vorming, op de talrijke conferenties die hij over dit onderwerp heeft gegeven, op zijn pastorale ervaring, heeft priester Stéphane Seminckx Humanae vitae herlezen met de sereniteit die de afstand van de tijd geeft.
Het boek gaat uit van een diepe bedenking over het begrip liefde, vooral in de lijn van het eerste deel van de encycliek Deus Caritas est en de analyse van de liefde van Karol Woityla in Liefde en verantwoordelijkheid. Uitgaand van de liefde als aantrekkingskracht, via de liefde als vriendschap, komt de bedenking uit op de echtelijke liefde, voorgesteld als een zelfgave.
In een tweede hoofdstuk wordt die zelfde structuur van de liefde herbekeken, maar in de andere richting. Vanuit een bedenking over de eenheid van de persoon, de seksuele dimensie incluis, verklaart de auteur de band tussen zelfgave en het bezit van zichzelf, die een “integratie” van de verschillende dimensies van de liefde veronderstelt. Deze integratie heet kuisheid. Ze is vrijheid, soevereiniteit, beheersing van de verschillende dimensies van de persoon ten voordele van de zelfgave.
Vervolgens haalt het boek enkele fundamentele en klassieke gegevens aan over het natuurlijke en het sacramentele huwelijk, en over het celibaat.
Op dit punt van de uiteenzetting kan de lezer de vraag van de betekenis van de huwelijksdaad aanvatten. Om authentiek een huwelijksdaad te zijn, wordt deze daad geacht de dubbele dimensie van eenwording en voortplanting te eerbiedigen, zoals gesteld door Humanae Vitae, wat insluit het respect voor de eigenheid van de gave van de persoon, een volledig menselijke handeling, belangeloos, vrij en verantwoordelijk.
Het vijfde hoofdstuk geeft een antwoord op een hele reeks klassieke vragen en opwerpingen die de encycliek doet rijzen. Het tracht er een helder antwoord, voor allen begrijpelijk, te brengen, aangepast aan de hedendaagse mentaliteit.
Ten slotte beantwoordt het zesde en laatste hoofdstuk aan de bezorgdheid van Humanae Vitae om de leer van het verantwoord vaderschap terug te plaatsen in het perspectief van “een integrale visie op de mens en diens roeping”. De auteur stelt voor de huwelijksmoraal te herplaatsen in het kader van de christelijke roeping, door een meditatie over onze staat van kind van God.
In dit boek zet Stéphane Seminckx ons a.h.w. op het verkeerde been: ver van een defensieve houding aan te nemen of ons een wereldvreemd ideaal of een boekenmoraal voor te stellen, beschrijft hij in tegendeel een realistisch project, verankerd in het geloof aan de liefde die God ons schenkt. Gedragen door een precieze visie van de menselijke natuur en een diep theologisch denken, biedt hij een moderne en optimistische visie van de menselijke liefde, van het huwelijk en van de procreatie. De auteur is ervan overtuigd dat God in alle tijden aan de wereld zijn onmetelijke liefde wil openbaren door het gezin.
Het bedoelde lezerspubliek is dit van ieder persoon die zich voorbereidt op het huwelijk of zich erin heeft verbonden. Het zal ook interessant zijn voor de katholieke echtparen die de zin van hun huwelijksroeping willen verdiepen, maar ook voor iedereen die zich vragen stelt over de menselijke liefde. De priesters en de seminaristen, zowel als de godsdienstleraars zullen baat kunnen vinden in dit werk voor hun pastoraal werk en hun onderricht.
Emmanuel Cabello is priester, doctor in de opvoedingswetenschappen en in de theologie. Referte: Stéphane Seminckx, Liefde is … zichzelf geven. De christelijke visie op het huwelijk. De Boog/Betsaida 2018. Het boek kan hier besteld worden. Voor de Franse uitgave, ziehier. Voor de Spaanse uitgave, hier aantikken. Deze tekst werd uit het Frans vertaald door Walter Van Goethem. Een correctie werd aangebracht op 29-6-18.
