Annie Laurent, stichteres van de vereniging Clarifier en specialiste van de Arabische wereld, beantwoordt enkele vragen om onze situatie toe te lichten tegenover een verwarrrende islam.
— Hoe luidt uw analyse van de situatie van de islam in Frankrijk en in Europa na de aanslagen in 2015 (Charlie, Hyper Casher en Bataclan)?
Voor mij zijn deze aanvallen (en vergeten we ook niet Toulouse, Montauban en Grenoble, alsook de verijdelde aanslagen in de Thalys en in de kerk van Villejuif) het duidelijk teken van het falen van Frankrijk en van Europa wat betreft de integratie van de moslims. Wat mij treft is dat het gebruik van geweld vooral tentoon gespreid wordt door de jonge generaties die afstammen van geïmmigreerde moslim voorouders die veertig of vijftig jaar geleden werkelijk volledig Frans schenen te willen worden. Dat wil zeggen dat zij onze zeden, onze cultuur en onze tradities wilden overnemen, anders gezegd Frankrijk liefhebben met al wat dat inhoudt. Vandaag zijn we getuige van een groeiende, massieve, ja zelfs hatelijke verwerping van dat alles. Door terug te keren naar de islam, door zich op communitaristische wijze te organiseren en door de confessionele aanspraken te vermenigvuldigen, drukken de Franse moslims hun weigering om zich te integreren uit, een houding die behoort bij een vrije wil, zoals Marika Sorel-Sutter zeer goed uitlegt in haar laatste boek “Décomposition française” (Fayard), dat ik ten zeerste aanbeveel. Het ergste in mijn ogen is dat onze elites deze gevaarlijke evolutie, die de nationale samenhang en de civiele vrede bedreigt, in de hand hebben gewerkt door hun verblinding en hun ideologische utopieën. De ontkerstening en de ontwikkeling van de religieuze onverschilligheid spelen ook een rol in dit verderfelijk proces dat zoveel van onze jonge landgenoten ertoe brengt moslim te worden en zich zelfs aan te sluiten bij de jihad. Men moet het erkennen en de Kerk in Frankrijk moet er haar conclusies uit trekken. Om op uw vraag precies te antwoorden: de islam is in Frankrijk maar hij is niet van Frankrijk en dat geldt voor de rest van Europa.
— Hoe moeten wij politiek antwoorden op dit geweld en op de oorlog die door de islamitische Staat is begonnen?
Vooreerst denk ik dat onze leiders hun betrekkingen met de moslimwereld ten gronde moeten herzien, betrekkingen die getekend zijn door een zegel van schijnheiligheid, onrechtvaardigheid en onderwerping. Men moet ophouden zich te beroepen op de democratie en de rechten van de mens enerzijds, zoals men zonder enige legitimiteit gedaan heeft in Libië en dan in Syrië, terwijl men aan de andere kant uitwisselingen onderhoudt met regimes zoals die van het schiereiland Arabië, die openlijk deze principes met voeten treden. De rijkdom van deze laatsten, evenals het voordeel dat wij daaruit kunnen halen, mag niet langer een voorwendsel zijn om de ogen te sluiten voor hun belemmeringen van de meest elementaire vrijheden. Daar is van onze kant een incoherente en door en door immorele houding, die bij de moslim gemeenschappen alleen maar misprijzen voor ons kan inspireren. Wij moeten ook ophouden toe te geven aan de chantage van Turkije en president Erdogan durven zeggen dat zijn land geen deel kan uitmaken van de Europese Unie, om de eenvoudige reden dat het niet Europees is, wat niet zou verhinderen dat op sommige domeinen er partnerschappen zouden kunnen gesloten worden. De Turken, evenals de islamitische Arabieren, observeren onze zwakheden en profiteren ervan om de islamisering van Europa te versnellen. De geopolitieke herzieningen die zich opdringen vereisen moed en nederigheid. Ik weet dat het niet gemakkelijk is toe te geven dat men zich vergist heeft, maar dat is de prijs die betaald moet worden om tot gezonde betrekkingen te komen met de moslim staten en volkeren en om hun respect te verwerven. Deze veranderingen zouden positief kunnen uitwerken op de houding van onze moslim landgenoten tegenover de Europese landen die hen grootmoedig hebben ontvangen. Het gaat hier om een langdurige strijd maar zonder deze herzieningen zal de militaire actie niet volstaan om de oorlog, die de jihadisten van de islamitische Staat en andere aanverwante bewegingen voeren, te winnen.
— Is de “laïcité à la française” volgens u in staat om te antwoorden op de problemen die de aanwezigheid van de islam in Europa stelt?
Absoluut niet! In de eerste plaats omdat de islam geen onderscheid maakt tussen de wereldlijke en spirituele macht, en daarmee het voorbeeld volgt van Mohammed die in Medina “het principaat en het pontificaat” uitoefende volgens de welgekozen formule van een Franse intellectueel van Tunesische origine, Abdelwahab Meddeb, die ongeveer een jaar geleden overleed. Vervolgens omdat onze “laïcité” omgevormd is tot laïcisme, namelijk een antireligieuze ideologie, die God uit de openbare ruimte verbant en de natuurwet met voeten treedt door onrechtvaardige wetten. In Frankrijk heeft men uit het oog verloren dat de “gezonde laïciteit” gekenmerkt wordt door de “eenheid – onderscheid” van de twee machten en niet door hun radicale scheiding, zoals Benedictus XVI onderrichtte in zijn apostolische exhortatie Ecclesia in Medio Oriente (14 september 2012). De laïciteit op zijn Frans maakt ons dus kwetsbaarder in de ogen van de moslims die zich uitsloven om hun eigen model op te dringen, zelfs als dit ver is van het door het Evangelie voorgestelde ideaal en de sociale leer van de Kerk. Ook op dit domein moeten door onze elites pijnlijke herzieningen doorgevoerd worden.
— Men stelt vandaag eerder een shocktoestand dan een echte bewustwording ten opzichte van de islam vast. Is het geen dringende noodzaak zich grondig te vormen over dit onderwerp?
Ja, vorming is broodnodig, zelfs als niet iedereen een geleerde in islamologie moet worden. Het volstaat een minimum aan kennis te verwerven over de principes van dit systeem dat als een geheel wordt gepresenteerd en dat zowel een religieuze leer als socio-politieke regels bevat. Alleen een correcte en objectieve vorming laat toe deze specificiteit te ontdekken. In tegenstelling tot wat vaak aangenomen wordt is de Koran niet verwant met de Bijbel. Hij ontleent begrippen aan de Bijbel — en dat misleidt zoveel mensen, ook bij de christenen — maar hij biedt een perspectief dat totaal vreemd, ja zelfs tegengesteld is. De islam negeert, ja bestrijdt zelfs, de grote werkelijkheden van de christelijke openbaring, zoals de Drie-eenheid en het heil in Jezus Christus. Van zijn opvatting over éne god, en enkel één, een god die men niet kan kennen, ook niet in het hiernamaals, vloeit een antropologie voort totaal verschillend van de christelijke antropologie, waar ook onze agnostische en atheïstische landgenoten van profiteren. Deze essentiële realiteit wordt teveel miskend, wat zware consequenties meebrengt voor het samenleven met moslims en de aanhangers van andere religies of diegenen die het bestaan van God ontkennen. Daarom ook heb ik een heel kort essay gepubliceerd over de vraag: L’islam peut-il rendre l’homme heureux? (Artège) (Kan de islam de mens gelukkig maken?). Anders gezegd, het is niet onbelangrijk of men in een land zoals Frankrijk moslim is of niet. Deze realiteiten begrijpen is de noodzakelijke weg om weloverwogen en redelijke standpunten in te nemen, en niet toe te geven aan de invloed van de emotie en de passie.
— Wat stelt uw vereniging met zijn veelbetekenende naam in dat opzicht voor?
De vereniging “Clarifier” (www.associationclarifier.fr), die ik met enkele vrienden heb opgericht in 2009, heeft tot doel klaarheid te brengen over alle elementen die de islam uitmaken: leer, antropologie, geschiedenis, politiek, maatschappij, familie, recht, enz. Het gaat vooral om een pedagogisch initiatief. Wij dringen aan op precisie, een onmisbare stap op een moment dat woorden en concepten hun ware zin hebben verloren en dat er zoveel verwarring heerst. Wij willen ook ieder polemische benadering vermijden om de moslims te respecteren als persoon. Dat alles wordt verduidelijkt door onze leus die wij aan de heilige Paulus ontleend hebben: “De liefde vindt haar vreugde in de waarheid”(1 Kor 13, 6). Ik persoonlijk beschouw de waarheid als het eerste criterium van de liefde. Onze inzet ligt helemaal in de lijn van het christelijk erfgoed dat onze beschaving vorm gegeven heeft. Meer concreet houden wij ons ter beschikking van diegenen die vormingssessies, conferenties, advies wensen. Dat geldt voor de plaatselijk verkozenen, voor bedrijfsleiders, journalisten, professionelen uit verschillende sectoren, parochies en katholieke onderwijsinstellingen, enz.
(…)
— Veel priesters en bisschoppen lijken een christelijke visie van de godsdienst op de islam te projecteren. Ligt daar misschien de oorzaak van een verkeerd begrip van deze religie?
Zeker en vast! Ik denk dat de dubbelzinnigheid voortkomt van de “Bijbelse ontleningen” waarover ik het al had. Tenslotte spreekt de Koran over God, over Abraham, de profeten, over Jezus en Maria, over het hiernamaals, over goed en kwaad. Dan vergeet men dat identieke namen en woorden een verschillende betekenis kunnen hebben in het christendom en in de islam. Maar ik geloof dat de onduidelijkheid ook voortkomt van een bepaalde opvatting over de theologie van de godsdiensten die sinds vijftig jaar ingang vindt. Deze neigt veel te vaak naar het beschouwen van elke religie als echt geopenbaard door God volgens verschillende modaliteiten. God zou zich zo aanpassen aan de waaier van culturele omgevingen van de mensheid. Maar door deze benadering te volgen is men niet meer in de waarheid. Uw vraag geldt ook voor de politieke verantwoordelijken. Zo heeft de staat de organisatie van de Franse Raad voor de Moslimcultus (CFCM) doen ontstaan, in de mening dat men op de islam dezelfde modaliteiten moet toepassen als voor het katholicisme. Anders gezegd, de CFCM zou het equivalent van de Bisschoppenconferentie van Frankrijk zijn, de moskee het equivalent van de kerk of de tempel. Hetzelfde geldt voor aalmoezeniersdiensten. De islam kent het concept bemiddeling niet en heeft geen priesterschap en sacramenten. De vergissing ligt daarin dat men op de islam criteria van christelijke inspiratie toepast. Dat leidt tot een impasse.
Dit interview met Annie Laurent is verschenen op 10 december 2015 (in Société) op de web site van l’Homme Nouveau.
